شبهه:
چرا خداوند در آیه‌ی 33 سوره‌ی شوری با ذکر راکد ساختن باد و جلوگیری از حرکت کشتی‌ها در آب، به قدرت خود اشاره کرده است؟ در حالی که در دنیای مدرن، دیگر باد وسیله حرکت کشتی‌ها نیست بلکه موتورهای پیشرفته و یا اتمی مدرن است که بدون نیاز به هیچ بادی حرکت می کنند؟
پاسخ تفصیلی:
خداوند در قرآن می‌فرماید: «إِن يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَوَاكِدَ عَلىَ ظَهْرِهِ إِنَّ فىِ ذَالِكَ لآَيَاتٍ لِّكلُ صَبَّارٍ شَكُور»؛ اگر او اراده كند، باد را ساكن مىسازد تا آنها بر پشت دريا بى‌حركت بمانند در اين نشانههايى است براى هر صبركننده شكرگزار. (شوری/ 33) خداوند برای این که پیام هدایتگرانهاش را به مخاطب برساند، به میزان فهم مخاطب توجه دارد. در این جا نیز قرآن متناسب با فهم مخاطب، با آنان سخن گفته است.
مخاطب آن زمان که تصور نمی‌کرد کشتی بدون باد بتواند حرکت کند؛ لذا این مثال خوبی است برای او تا به نیروی باد و سپس به خالق آن هدایت شود. خداوند از این مثال برای رساندن پیام به آن مخاطب، استفاده کرده است. به بیان دیگر؛ قرآن در مقام شمارش انواع کشتی‌ها و گونه‌های مختلف آنها ... نیست؛ بلکه در راستای تذکر به آیات و قدرت الهی، به نکته‌ای اشاره دارد که در عین ملموس بودن، برای مخاطبانش قابل رؤیت و درک است. لذا نباید انتظار داشت تا قرآن انواع و گونه‌های کشتی‌ها (در گذشته و آینده) را مد نظر داشته و با توجه به آنها قانون کلی بیان نماید.
لازم به ذکر است که قرآن در مقصودش موفق و پیامش گویا است و مخاطب بدون محو شدن در انواع و گونه‌های مختلف کشتی‌ها، به پیام آیه که اشاره به باد به عنوان یکی از آیات و نشانه‌های قدرت الهی است منتقل می‌شود. مخاطب آن زمان، فهم درستی از دریا و حرکت بر روی آب و استفاده از باد برای حرکت و ... دارد؛ لذا برای او مطابق با فهمش سخن گفته می‌شود تا پیام هدایت‌گرانه آیات، را به خوبی درک کند.
توجه به نیروی باد و ویژگی و فواید آن، مختص دریا نیست و امروزه فواید بسیاری می‌توان بر اهمیت و نیاز به باد برشمرد؛ ولی چون انسان آن زمان که مخاطب قرآن بوده است این درک و فهم را نداشته است، نمی‌توان از آثار و فواید امروزی برای او گفت بلکه باید برای او به گونه‌ای سخن گفت تا قابل فهم باشد. بله، امروزه بشر با پیشرفت علم و دانش، به باد و ویژگی‌های آن پی برده است و نیاز حیاتی انسان به باد را بیشتر درک کرده است. البته با این حال، برای حرکت در دریا نمی‌توان از نیروی باد غافل بود لذا نمی‌توان گفت ما امروزه در هر حالی می‌توانیم در دریا به راحتی حرکت کنیم و هیچ نیازی به باد نداریم. به بیان دیگر، کشتی‌های امروزی اگر چه برای حرکت به باد احتیاج ندارند ولی سرعت و شدت حرکت آنها به باد بستگی دارد. باد موافق، سرعت بیشتر و باد مخالف، سرعت کمتر را موجب می‌شود و یا حتی بادهای شدید موجب طوفان در دریا و توقف حرکت کشتی‌ها می‌شود. لذا همان کشتی‌های مجهز نیز برای حرکت بر روی دریا، قطعا به وضعیت هوا و گزارش‌های هواشناسی و وزش باد و کمیّت و کیفیت آن، توجه دارند. بنابراین نمی‌توان مدعی شد این آیه امروزه کاربرد ندارد؛ زیرا وزش باد و حرکت در دریا، موضوعی نیست که بشود بدان بی‌توجه بود.
در جواب کسی که می‌گوید یک غیرمسلمان وقتی این آیه را می‌بیند، چگونه باید به حقیقت و معجزه بودن قرآن پی ببرد؟ باید گفت قرار نیست خداوند در هر آیه‌ای (تک تک آیات)، معجزه و الهی بودن قرآن را ثابت کند، بلکه از جاهای دیگر قرآن و ادله دیگر که اعجاز آن ثابت می‌شود، پی به اعجاز می‌بریم سپس سراغ چنین آیاتی می‌آییم. لازم به ذکر است باور و ایمان، دارای مراتب است و قرار نیست یک مرتبه ایمان صد در صدی به وجود بیاید. ابتدا و به تدریج، ایمان اجمالی و باور تدریجی حاصل می‌شود و سپس با تجمیع دیگر قرائن و ...، این باور و ایمان، تقویت می‌شود و مراتب بالاتری حاصل می‌شود. لذا ایمان آوردن بی دین، قرار نیست یک مرتبه و یا از یک یا دو آیه امثال این آیات باشد.
ممکن است کسی بگوید مراد از این آیه، حرکت کشتی بر روی دریا توسط باد نیست، بلکه مرادش این است که خداوند باد را آرام می‌کند تا کشتی نیز بر روی دریا، ساکن و آرام گیرد و انسان بتواند مهار آن را به دست گیرد؛ زیرا دریای طوفانی و ناآرام نمی‌تواند زمینه خوبی برای حرکت کشتی‌ها باشد. در مقابل باید گفت این برداشت با ظاهر آیه و نیز با برداشت عرفی از آیه هم‌خوانی ندارد. عرف، بین وزش باد و بین حرکت کشتی تناسب می‌بیند در حالی که شما بین نوزیدن باد و بین حرکت کشتی‌ها تناسب می‌بینید.
برداشت خلاف ظاهر نیازمند قرینه است. از طرفی، لغت نیز با نظر شما همراهی نمی‌کند: رواکد از رکود، در مقابل حرکت و به معنای ساکن و متوقف بودن است. به چیزی که در مکانی ثابت باشد راکد گفته می‌شود.( مجمع البحرين، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج 3، ص 54) علاوه بر این شما واژه «الرِّيح» را به معنای باد شدید و طوفان گرفته‌اید، در حالی که این نادرست است؛ زیرا ریح به معنای باد است نه طوفان. اگر قرار بود طوفان مد نظر باشد، خداوند با همان واژه طوفان، تعبیر می‌آورد، کما این که در آیاتی که مراد طوفان و باد شدید است از همین تعبیر «الطُّوفان» استفاده فرموده است. (اعراف/ 133؛ عنکبوت/ 14) افزون بر این که با توجه به آیات قرآن، خلاف تصور شما به دست می‌آید؛ زیرا آیات قرآن باد را مایه حرکت کشتی‌ها دانسته‌اند، نه این که وقتی باد متوقف شد، حرکت کشتی ممکن می‌شود، از جمله: «هُوَ الَّذي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ حَتَّى إِذا كُنْتُمْ فِي الْفُلْكِ وَ جَرَيْنَ بِهِمْ بِريحٍ طَيِّبَةٍ وَ فَرِحُوا بِها جاءَتْها ريحٌ عاصِفٌ وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ كُلِّ مَكانٍ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحيطَ بِهِمْ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ لَئِنْ أَنْجَيْتَنا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرينَ»؛ او كسى است كه شما را در خشكى و دريا سير مىدهد زمانى كه در كشتى قرار مىگيريد، و بادهاى موافق آنان را (به سوى مقصد) حركت می‌دهد و خوشحال مىشوند، ناگهان طوفان شديدى مىوزد و امواج از هر سو به سراغ آنها مىآيد و گمان مىكنند هلاک خواهند شد در آن هنگام، خدا را از روى اخلاص مىخوانند كه: «اگر ما را از اين گرفتارى نجات دهى، حتماً از سپاسگزاران خواهيم بود!»( یونس/ 22) همچنین: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّراتٍ وَ لِيُذيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ»؛ و از آيات (عظمت) خدا اين است كه بادها را به عنوان بشارت‌گرانى مىفرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سيراب كند) و كشتی‌ها بفرمانش حركت كنند و از فضل او بهره گيريد شايد شكرگزارى كنيد.( روم/ 46)
نتیجه‌گیری
این آیه شریفه قرار است اهمیت نیروی باد را به مخاطب بفهماند لذا مثالی متناسب با ذهن و فهم او برایش می‌آورد و در این مورد هم موفق بوده و توانسته به خوبی پیامش را برساند. اگر قرار بود این آیه امروز نازل شود، چه بسا به گونه‌ای دیگر پیام خود را به مخاطب می‌رساند؛ البته باید توجه داشت که قرآن در مقام شمارش و بیان انواع کشتی‌ها نبوده و نیست لذا نباید انتظار داشت که چرا قرآن به کشتی‌های امروزی اشاره نکرده است. با توجه به پیشرفت علم و دانش، انسان امروزی از جهات دیگر به اهمیت و جایگاه نیروی باد پی برده است، چیزی که مخاطب قرآن در صدر اسلام، درک آنها اصلا برایشان ممکن و مقدور نبوده است. چه بسا بتوان از این آیه به اهمیت نیروی باد به عنوان یکی از نیروهای مهم و حیاتی پی برد بدون محدود شدن در مصادیق آن. از این رو، کشتی‌های بادبانی فقط بیان یک مثال و مصداق است، نه این که پیام آیه محدود در همان مورد باشد.