شبهه:
در مورد آیه شریفه قرآن که میفرماید: «وَ جَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفُوظاً»؛ این که آسمان سقف دارد به چه معناست؟
پاسخ تفصیلی:
در تفسیر آیه فوق سه نظر تفسیری بیشتر مطرح است:
1. منظور از سقف محفوظ، حفظ آسمان از شیاطین است.
2. منظور این است که از ریزش و فرو ریختن مصون است.
3. این سقف، جو زمین است که زمین را از شهاب باران و اشعههای مضر خورشیدی حفط میکند.
مرحوم علامه در«المیزان» و مرحوم طبرسی در «مجمع البیان» نظر اول، علامه آیت الله جوادی آملی نظر دوم و مفسران نمونه بر نظر سومند. البته مرحوم طبرسی مصون بودن از ریزش را هم به عنوان نظر بعدی، مطرح کردهاند. استاد جوادی آملی ذیل آیه 32 سوره مبارکه انبیاء چنین آوردهاند: «درباره سقفِ محفوظ كه فرمود: «وَجَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَّحْفُوظاً» هم احتمال آن است كه از ريزش و فرود آمدن محفوظ است كه در سوره مباركه «فاطر» اين معنا تأييد ميشود؛ در آنجا دارد كه خداوند نميگذارد كه فرو بريزد.
در سوره مباركهٴ «فاطر» آيهٴ 41 به اين صورت است: «إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا»؛ نميگذارد اينها از بين بروند و متلاشي بشوند.» (بنیاد اسراء، تفسیر آیه 32 سوره انبیاء، جلسه 24) و مرحوم علامه در المیزان میفرمایند: «گويا مراد از اين كه فرمود آسمان را سقفي محفوظ كرديم، اين باشد كه آن را از شيطانها حفظ كرديم؛ همچنان كه در جاي ديگر فرموده: «و حفظناها من كل شيطان رجيم» (طباطبایی، ترجمة الميزان، ترجمه موسوی، جامعه مدرسین- دفتر انشارات اسلامی، قم، 1374، چاپ 5، ج 14، ص 394) امین الاسلام طبرسی در مجمع البیان آوردهاند: «و ما آسمان را نيز بر فراز سر شما انسانها برافراشتيم و آن را سقفى محفوظ قرار داديم كه به وسيله شهابها از ورود و نفوذ شيطانها به آن، و يا از سقوط بر زمين، مصون و محفوظ است. (طبرسی، مجمع البیان، به تصحیح فضل الله یزدی طباطبایی و هاشم رسولی، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372، چاپ 3، ج7، ص74)
در تفسیر نمونه هم آوردهاند: «منظور از آسمان در اينجا ... جوى است كه گرداگرد زمين را گرفته، و ضخامت آن صدها كيلومتر، طبق تحقيقات دانشمندان مىباشد؛ اين قشر ظاهرا لطيف- كه از هوا و گازها تشكيل شده- به قدرى محكم و پر مقاومت است كه هر موجود مزاحمى از بيرون به سوى زمين بيايد، نابود مىشود، و كره زمين را در برابر بمباران شبانه روزى سنگهاى شهاب - كه از هر گلولهاى خطرناكترند - حفظ مىكند. به علاوه اشعه آفتاب كه داراى قسمتهاى مرگبارى است به وسيله آن تصفيه مىشود و از نفوذ اشعه كشنده كيهانى كه از بيرون جو، به سوى زمين سرازير است جلوگيرى مىكند. آرى اين آسمان سقف بسيار محكم و پايدارى است كه خدا آن را از انهدام حفظ كرده است.» (مکارم شیرازی، تفسير نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1371، چاپ دهم، ج 13، ص 399)